Clywodd cynulleidfaoedd mewn digwyddiad bwyd a diod cynaliadwy a gynhaliwyd ar Ynys Môn fod cynaliadwyedd economaidd a chymdeithasol yr un mor bwysig â chynaliadwyedd amgylcheddol yn sector cig eidion a defaid Cymru.
Roedd hyn yn ystod sesiwn banel a oedd yn rhan o’r Ŵyl Fwyd Egni gyntaf a gynhaliwyd yn M-Sparc gyda’r nod o ddathlu a thynnu sylw at gynaliadwyedd ac arloesedd yn niwydiant bwyd a diod Cymru. Amcan yr ŵyl oedd ei gwneud yn haws i ymwelwyr gael mynediad at gynnyrch bwyd a diod o Gymru a’u gwneud yn fwy ymwybodol ohonynt – ynghyd ag annog busnesau lletygarwch yng Nghymru i ddefnyddio mwy o fwyd a diod lleol.
Dywedodd John Richards, Arweinydd Cymorth i Gynhyrchwyr a Phroseswyr yn Hybu Cig Cymru (HCC), wrth gynulleidfaoedd yn yr Ŵyl Fwyd Egni ddydd Sadwrn 5 Hydref er bod cynaliadwyedd amgylcheddol yn bwysig, roedd sicrhau cynaliadwyedd ffermydd Cymru fel busnesau hyfyw a phroffidiol hefyd yn hollbwysig.
Wrth siarad fel aelod o’r panel, esboniodd Mr Richards: “Pan fyddwn yn clywed y gair ‘cynaliadwyedd’ byddwn yn aml yn meddwl am gynaliadwyedd amgylcheddol, ond mae gwir angen i ni hefyd ystyried cynaliadwyedd economaidd a chymdeithasol ffermydd a chymunedau gwledig ehangach. Mae gwneud yn siŵr fod busnesau fferm Cymru yn broffidiol ac yn ariannol gynaliadwy yn hollbwysig wrth symud ymlaen.”
Pan holwyd mwy am gynaliadwyedd amgylcheddol, esboniodd Mr Richards: “Mae ffermwyr Cymru yn cynhyrchu bwyd o ansawdd uchel ac yn dechrau o sylfaen gref. Wrth gwrs, mae lle i wella ond gyda’n harferion, tirwedd a hinsawdd rydym yn dod o fan cychwyn cryf.”
Pan ofynnwyd iddo am enghreifftiau o arferion da yn y sector cig coch yng Nghymru, dywedodd Mr Richards: “Gallwn fynd â chi i unrhyw fferm yng Nghymru a dangos enghreifftiau o arferion da; mae yna arferion rhagorol ledled Cymru. Gallwn wneud gwelliannau drwy sicrhau bod arferion rhagorol ar waith ym mhob cam o’r broses gynhyrchu a phrosesu hyd at y defnyddiwr terfynol.”
Cadeiriwyd y panel gan Dr Eifiona Thomas Lane o Ysgol yr Amgylchedd a Gwyddorau Naturiol ym Mhrifysgol Bangor, sydd yn archwilio cynaliadwyedd ac arloesedd o fewn y sector bwyd a diod yng Nghymru. Yn ymuno â Mr Richards ar y panel, roedd Sam Foster, Rheolwr Distyllfa Aber Falls a Dr Julie Webb o brosiect Môr Ni Gwynedd. Rhoddodd y ddau fewnwelediad i’r sectorau diodydd a bwyd môr yng Nghymru a’r hyn yr oeddent yn ei wneud i wella cynaliadwyedd.
Yn ôl crynodeb a gafwyd ar y diwedd gan Dr Eifiona Thomas Lane: “Mae llawer o’r hyn rydym yn ei gynhyrchu yma yng Nghymru, fel Cig Oen Cymru PGI, Cig Eidion Cymru PGI, bwyd môr Cymreig a gwirodydd Aber Falls yn gynnyrch premiwm o ansawdd uchel. Mae’n ddyletswydd ar gynnyrch premiwm – ac mae disgwyl iddo – arwain y ffordd o ran cynhyrchu trwy ddulliau cynaliadwy a moesegol ac mae wedi bod yn wych clywed mwy am hynny yma heddiw.”
